በኢትዮጵያ በአራቱም መአዘናት ከድንበር ጋር ተያይዞ እና በተለያዩ ምክንያቶች ግጭቶችን መመልከት አዲስ አይደለም ፡፡ በተለይ በድንበር ቅርብ የሆኑ እና በግጦሽ መሬት የሚገናኙ ክልሎች ጋር አንዴ ሞቅ አንዴ ቀዝቀዝ የሚል የድንበር ግጭቶች ይስተዋላሉ ፡፡ ይህን ችግር እና ሌሎች የፀጥታ ችግሮች እንዳይከሰቱ ለማስቻል ጠንካራ የሆነ ስራ እየሰራ መሆኑን የሲዳማ ክልል አስታዉቋል ፡፡ የሲዳማ ክልል ፕሬስ ሰክሬታሪያት ሀላፊ አቶ ፍሊጶስ ናሆም ከጣቢያችን ጋር በነበራቸዉ ቆይታ እንደ ገለፁት በሀገር አቀፍ ደረጃ አሁን ካለዉ ወቅታዊ ሁኔታ አንፃር የሰላም ጉዳይ ትኩረት የሚሰጠዉ ቀዳሚ አጀንዳ ነዉ ያሉት ሃለፊዉ የሲዳማ ክልልም የተለየ የፀጥታ ስጋት ባይታይበትም ግን ጉዳዩን ትኩረት ተሰጦ እየተሰራበት ነዉ ብለዋል ፡፡

ሲዳማ ከኦሮሚያ ክልል ጋር የሚጋራቸዉ ድንበሮች አካባቢ አልፎ አልፎ ከግጦሽ መሬት ጋር የሚያያዝ ግጭት እና የፀጥታ ችግር እንደ ሚከሰት የገለፁት ሀላፊዉ ችግሩ ሳይስፋፋ በህዝብ ለህዝብ ግንኙነት የሚፈታበት መንገድ እየተፈጠረ በመሆኑ እስካሁን የተጀመሩ እና ተጀምረዉ የነበሩ የሰላም ዉይይቶችም በስኬት የተጠናቀቁ ናቸዉ ሲሉ አቶ ፍሊጶስ ለጣቢያችን ተናግረዋል ፡፡ አቶ ፍሊጶስ አክለዉም ሲዳማ ክልል ሞያሌን ጨምሮ ከሌሎች ሌሎች ድንበሮችን በቅርብ እና በርቀት የሚጋራ በመሆኑ ህገ ወጥ የኮንትሮባንድ ንግድን ጨምሮ የሀገርን ሰላም የመነሱ የጦር መሳሪያ ዝዉዉሮች ሊደረጉበት ስለሚችል ከፍተኛ ጥንቃቄ እየተደረገ ነዉ ብለዋል ፡፡

ይህንንም አስተማማኝ ለማድረግ የክልሉ ልዩ ሀይል ከመከላከያ ሳራዊት እና ከፌደራል ፖሊስ ጋር በመቀናጀት የተጠናከረ የኬላ ፍተሻዎች ይደረጋሉ ነዉ ያሉት ፡፡ እንደ ሀገር የሰላም ጉዳይ ትኩረት ተሰጦ ሊሰራበት የሚገባ ጉዳይ ብቻ ሳይሆን የእየለት ተግባር በመሆኑ ሰላም የሌለባቸዉ ብቻ ሳይሆኑ ሳለም ያለባቸዉ ክልሎችም ትኩረት ሰጠዉ ሊሰሩ ይገባል ብለዋል ፡፡
በዮሐንስ አበበ

በኢትዮጵያ በሁሉም የሀገሪቱ ክፍል አንዳንድ የፀጥታ መደፍረሶች ከጊዜ ወደጊዜ እየተባባሱ እንደሆነ መረጃዎች በተደጋጋሚ እየወጡ እንደሆነ መረጃዎች ያመላክታሉ:: ይኸንን እና መሰል ችግሮች መፍትሄ ለመስጠት የፌደራል መንግስት የተለያዩ አማራጮችን ሲጠቀም ታይቷል:: ይሁን እንጂ በመንግስት በኩል የተወሰዱት የመፍትሄ ዉሳኔዎች ዉጤታቸዉ ጎልቶ እንዲታይ አላደረገዉም:: በሁሉም የሀገሪቱ ክፍል በተፈጠረዉ የፀጥታ አለመረጋጋት ምክንያት ክቡር የሆነዉ የሰዉልጅ ህይወት ጠፍቷል÷ ዜጎች ለረጅም ዘመናት የካበቱ ንብረት ወድሞባቸዋል እንዲሁም አፈር ፈጭተዉ ዉሀ ተራጭተዉ ካደጉበት ከሞቀ ቀያቸዉ ተፈናቅለዉ ለችግርና ለእንግልት ተጋልጠዋል ::

የተከሰተውን ድርጊት መንግስትና መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማቶች አውግዘውታል፡፡ ከነዚህም መካከል የሃገር ሽማግሌዎች ተጠቃሽ ናቸው፡፡ ለችግሩ ዘላቂ መፍትሄ ለመስጠት ጤናና ሰላምን በማስቀደም የሀገር ሽማግሌዎችን በማማከር ሁሉም ማህበረሰብ በሚዳኝበት ባህላዊ የግጭት አፈታት ዘዴ መስራት ቢቻል የሚታየዉን የሰላም መደፍረስ ማስቀረት ይቻላል ሲሉ የአፋር ክልል የሀገር ሽማግሌ የሆኑት አቶ አሊ ያዮለአዋሽ ራድዮ ተናግረዋል :: አቶ አሊ በሀገራችን ሰላም እንዲኖር ከቤተሰቦቻችን ጀምረን መስራት እንዳለብን ተናግረዉ መንግስትና የፖለቲካ ፖርቲዎች ትልቁን ድርሻ ሊወጡ ይገባል ብለዋል:: ባህላይ ትኩረት አድርጎ መስራት ቢቻል የፀጥታ ስጋትና የሰላም መደፍረስ አይታይም ያሉት ደግሞ የአፋር ክልል ባህልና ቱሪዝም ቢሮ የባህል ሀብቶችና ቅርሶች ጥበቃ ዳይሬክተር አቶ ሀቢብ መሀመድ ናቸዉ::

ዳይሬክተሩ እንደሚሉት የአፋር ክልል ማህበረሰብ የሚዳኝበት የራሱ የሆነ ባህላዊ ህግ ስላለዉ ከአጎራባች ክልል የተፈጠረ ግጭት በስተቀር በክልልሉ የሚኖረዉ የአፋር የማህበረሰብ ክፍል በአሁኑ ሰአት የተስተካከለ የኑሮ ዘይቤ ተከትሎ በሰላም እየኖረ ነዉ ብለዋል:: የሀገር ሽማግሌዎች የሚያቀርቡትን መፍትሄ የፌደራል መንግስቱ በፖለቲካ የአሰራር ስርአትዉስጥ በማስገባት ዉሳኔላይ መድረስ ቢቻልና ባህላዊ የግጭት አፈታት ዘዴን በማጠናከር ማህበረሰቡን በሆነ ባልሆነ ጉዳይ የመሳሪያ አፈሙዝ መዟዟር ማዳን እንደሚቻል አቶ ሀቢብ ጨምረዉ ተናግረዋል:: በኢትዮጵያ በርካታ የሆነዉ የማህበረሰብ ክፍል ግጭት የሚፈታባቸዉ ስርአቶች ቢኖሩም ኢትዮጵያ እስከአሁን በገጠሟትና ባስተናገደቻቸዉ ግጭቶች ላይ ለመፍትሄሰጪነት ሲሳተፉ እምብዛም አይስተዋሉም:: መንግስትና የሚመለከታቸዉ የባለ ድርሻ አካላት ለሚፈጠሩ ግጭቶች መፍትሄ ለመስጠት በሚሰራበት ጊዜ እነዚህን ባህላዊ የግጭት አፈታት ዘዴን ለዘመናት ስንጠቀምባቸዉ ስለኖርን አሁንም ከወቅቱጋር ተዋህደዉ እንዲጓዙ በማድረግ የመፍትሄ መንገድ አድርጓ መዉሰድ ይገባል ሲሉ አስተያየት ሰጪዎቹ ጠቁመዋል::
በዳኛቸዉ መላኩ

ባለፉት ተከታታይ አመታት ማንነት ላይ መሰረት ያደረጉ ግድያዎች በኢትዮጵያ የተለያዩ አካባቢዎች ሲከሰቱ ማየት አዲስ አይደለም ፡፡ ይሁን እንጅ ለሚፈጠሩ ወንጀሎች ሀላፊነት በግልፅ የሚወስድ አካል አለመኖሩ ደግሞ ችግሩን እንቆቅልሽ እንዳ ደረገዉ ከመቆየት ባለፈ ህዝብ መንግስት ላይ አመኔታ እንዳይኖረዉ እያደረገዉ ይገኛል ፡፡ ለዘህም ምክንያቱ ለሚፈጠሩ ጅምላ ግድያዎች የሚወሰደዉ እርምጃ ተመጣጣኝ ባለመሆኑ እንደ ሆነ በርካቶች ሲናገሩ ይደመጣል ፡፡ አለፍ ሲልም ወንጀሎች በተደጋጋሚ በሚፈጠሩባቸዉ አካባቢዎች ላይ በአመራርነት የሚሰሩ ሀላፊዎች ለሚመሩት አካባቢ ሀላፊነት ሲወስዱ አለመስተዋሉ ደግሞ ችግሩን የከፋ እንደደረገዉ ይነገራል ፡፡

ባለዚህም ማሳያ የሚሆነዉ ባለፉት ሁለት ሳምንታት በኦሮሚያ በምእራብ ወለጋ አካባቢ ተደጋጋሚ ማንነት ላይ ያነጣጠረ ግድያ ቤዜጎች ላይ መከሰቱ መንግስት ዜጎችን የመጠበቅ ሀላፊነቱን እየተወጣ ነዉ ወይ የሚሉን ማህበረሰብ ጥያቄ ዉስጥ እንዲገባ እየደረዉ ይገኛል ፡፡ አዋሽ ሬድዮ ያነጋገራቸዉ የህግ ባለሙያዎችም በኢትዮጵያ በተደጋጋሚ የመስተዋለዉን ማንነት ተኮር ግድያን መንግስት ትኩረት ሊሰጠዉ ይገባል ይላሉ ፡፡ ኢትዮጵያ በአለም አቀፍ ደረጃ ተስማምታ በፈረመቻቸዉ ቃል ኪዳኖች እና በህገ መንግስቱ አንቀፅ 13 እሰከ 44 እንደ ተቀመጠዉ የሰዉ ልጅ በየትኛዉም ቦታ በነፃነት መንቀሳቀስ እና ንብረት የማፍራት ብሎም በህይዎት የመኖር መብት አለዉ ተብሎ ተደንግጓል ያሉት የህግ ባለሙያዉ አቶ ካፒታል ክብሬ የተቀመጠዉን መብት የማስከበር ሃላፊነት ደግሞ የመንግስት ነዉ ሲሉ ተናግረዋል ፡፡
በወለጋ አካባቢ የተፈፀሙ ጥቃቶች የሚያሳዩት መንግስት ሀላፊነቱን በአግባቡ አለመወጣቱን በመሆኑ በአካባቢዉ በሃላፊነት ከተቀመጡ አመራሮች አንስቶ እስከ ላይኛዉ እርከን ድረስ መንግስት አጣርቶ ጥፋተኞችን ለፈርድ ማቅረብ እንዳለበት የሚያስገድድ ነዉ ያሉት ደግሞ የህግ ባለሙያዉ አቶ ጥጋቡ ደሳለኝ ናቸዉ ፡፡

የተፈፀመዉ ወንጀል ከሀገር ዉስጥ ህግ በተጨማሪ በአለም አቀፍ ፍርድ ቤቶች ሊያስቀጣም የሚችል በመሆኑ ይህንንም የማድረግ ሀላፊነት ቀጣይ የመንግስት ስራነዉ ብለዋል ፡፡ አቶ ካፒታል አክለዉም በማንኛዉም ሁኔታ የሰዉን ልጅ መብት የተጋፋ እና ህይወት ያጠፋ በወንጀል እንደ ሚያስጠይቅ በህጉ ተቀምጧል ያሉ ሲሆን አሁን እንደሀገር የሚስተዋለዉ ከዚህ ላቅ ያለ ዘዉግ ተኮር የወንጀል ደርጊት በመሆኑ ከመደበኛ የግድያ ወንጀል ባለፈ በከፍተኛ ወንጀል የሚያስጠይቁ ናቸዉ ሲሉ ገልፀዋል ፡፡ ባለሙያዎቹ እንደ ገለፁት በዜጎች ላይ እየደረሰ ያለዉን አሳሳቢ ችግር መንግስት በህገ መንግስቱ በተቀመጠዉ ህግና ደንብ መሰረት የዜጎችን መብት የሚያስከብር በትን መንገድ ሊፈልግ ይገባል ነዉ ያሉት ፡፡