በኢትዮጵያ ሐሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ባሏቸው ግለሰቦችና አስመራቂ የትምህርት ተቋማት ላይ ሕጋዊ እርምጃ ለመውሰድ እየተሰራ መሆኑን የትምህርትና ሥልጠና ባለሥልጣን ገለጸ። የኢ.ፌ.ዴ.ሪ የትምህርትና ሥልጠና ባለሥልጣን የትምህርት ጥራትን ከመቆጣጠር ባሻገር የትምህርት ማስረጃ ትክክለኛነትን የማረጋገጥ ሥራን ያከናውናል። በዚህም ከፍተኛ የትምህርት ተቋማቱ የተማሪዎቻቸውን ዝርዝር መረጃና የትምህርት ማስረጃ ከምዝገባ እስከ ምረቃ ድረስ ለባለሥልጣኑ የመላክ ግዴታ አለባቸው።

ይህንንም ተከትሎ የትምህርትና ሥልጠና ባለሥልጣን ከ1995 ጀምሮ እስከ 2014 ዓ.ም መረጃቸውን ለተቋሙ ካስገቡ የግል ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት ላይ ክትትል አድርጓል። በእነዚህ ተቋማት እስካሁን ከተመረቁ 1 ነጥብ 1 ሚሊየን ተማሪዎች መካከል ከ100 ሺህ በላይ የሚሆኑት ተማሪዎች ሐሰተኛ የትምህርት ማስረጃ የያዙ መሆኑን ነው የባለሥልጣኑ ዋና ዳይሬክተር ዶክተር አንዱዓለም አድማሴ እንደገለፁት ።

ሐሰተኛ የትምህርት ማስረጃውን የያዙት ግለሰቦች የብቃት ማረጋገጫ ሳይኖራቸው፤ በ10+1 እና በ10+2 የዲግሪ የምስክር ወረቀት ከማግኘት እስከ እውቅና በሌለው የትምህርት መስክ እስከተመረቁ ይገኙበታል ነው ያሉት። እርምጃ መውሰድ ቢጀመር አንዳንድ ክልሎች ቢሮዎቻቸው ሊዘጉ ይችላሉ ያሉት ዶክተር አንዱዓለም፤ በአስመራቂ ተቋማትና የሐሰተኛ ትምህርት ማስረጃው ባለቤቶች ላይ እርምጃ ለመውሰድ ዝርዝር ማጣራት እየተደረገ ነው ብለዋል።

በዚህም የወንጀል ጉዳዮችን በሚመለከት ከፍትህ ሚኒስቴር ጋር በመነጋገር ላይ መሆናቸውን ጠቅሰዋል። ባለሥልጣኑ ሐሰተኛ የትምህርት ማስረጃ የሰጡ ተቋማትን በሕገ-ወጥ መንገድ ዲግሪ ያገኙ ተመራቂዎችን ለማጋለጥ ወደ ኋላ እንደማይልም ነው የተናገሩት። እንደ አገር መወሰድ በሚገባቸው እርምጃዎች ላይ መንግሥት አቅጣጫ እንዲያስቀምጥ የተለያዩ የውሳኔ ሐሳቦችን በማካተት እንደሚቀርብ ተናግረዋል።

ለ20 ዓመታት የተንከባለሉ ብልሹ አሰራሮችን ለማስተካከል እየሞከርን ነው” ያሉት ዋና ዳይሬክተሩ፤ በቀጣይም የግል ከፍተኛ የትምህርት ተቋማቱ የተመራቂዎቻቸውን ሙሉ መረጃ እንዲልኩ የማድረግ ሥራ ይከናወናል ብለዋል። በኢትዮጵያ በአሁኑ ወቅት በርካታ የግል ከፍተኛ ትምህርት ተቋማት በ129 ከተሞች ከ2 ሺህ 500 በላይ ቅርንጫፎችን ከፍተው ከ3 ሺህ 315 በላይ የትምህርት መርሃ-ግብሮችን በማስተማር ላይ ናቸው።

ኢትዮጵያ ካላት የህዝብ ቁጥር መካከል አብላጫውን ቁጥር የሚይዘው ማህበረሰብ በግብርና እንደሚተዳደር ይታወቃል።የሀገሪቱ ምጣኔ ሀብታዊ ፖሊሲም እስከቅርብ አመታት ድረስ ግብርና መር እንዲሆን ባለሙያዎች ሲናገሩ ይደመጣል። ይሁን እንጂ እስካሁን የምግብ ዋስትና ማረጋገጥ አለመቻሉን ለምን የሚያስብል ጉዳይ ነው። የምግብ ዋስትናን ካለማረጋገጥ ባለፈ በተለይ በገጠር የሚኖረውን ማህበረሰብ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት እንዳለበት ይታወቃል።

በመሆኑም አሁንም ድረስ እንደሀገር የመቀንጨር አደጋ የተጋረጠበት በርካታ ማህበረሰብ በኢትዮጵያ በስፋት እንደሚገኝ ጥናቶች ያመላክታሉ። ይህ ደግሞ የትምህርት መዛባትን የጤናማ እና ብቁ ዜጋን ሊያሳጣ እንደሚችል ይገለፃል። የተጋረጠውን ሀገራዊ ችግር ለመቅረፍ የሚመለከታቸው ባለ ድርሻ አካላት ምን እየሰሩ ነው እንደ ሀገር የመቀንጨር አደጋ ምጣኔያችንስ ምን ያክል ደርሷል ስንል ባለሙያዎችን አነጋግረናል።

በኢትዮጵያ ከሁለት አመት በፊት በተደረገ ጥናት የመቀንጨር አደጋ 37 በመቶ የደረሰ ምጣኔ አለው። ይህ የመቀንጨር አደጋ በስፋት የሚታየው የ 6 ወር እስከ 59 ወር ያሉ ህፃናት ላይ ሲሆን እንደ ሀገር ከ6 ሚሊየን በላይ ከ5 አመት በታች ያሉ ህፃናት የመቀንጨር አደጋ አጋጥሟቸዋል ሲሉ በሰቆጣ ቃልኪዳን የፌዴራል ፕሮግራም ማስፈፀሚያ ዋና ሀላፊ ዶክተር ሲሳይ ሲናሞ ይናገራሉ። የመቀንጨር አደጋ እንደሀገር በጤና ላይ በትምህርት ላይ እና በሀገር ምጣኔ ሀብት ላይ ከፍተኛ ቀውስ ስለሚያስከትል ይህን ለመቅረፍ የሰቆጣ ቃልኪዳን ተቀርፆ እየተሰራ ነው ሲሉ ዶክተር ሲሳይ ሲናም ያክላሉ።

በሀገራችን የምግብና ስርዓተ ምግብ ችግር እንደሀገር ካሉ ቁልፍ ችግሮች መካከል አንደኛው እንደሆነ ጥናቶች ያሳያሉ። በሀገር ውስጥ የሚከሰቱ ተፈጥሮዋዊና ሰው ሰራሽ ችግሮች ደግሞ ይበልጥ ችግሩን ከፍ ሊያደርጉት እንደሚችሉ ይታወቃል። ይህን ችግር ለመፍታት ግን ዘለቂታዊነት ያለው የምግብና የአመጋገብ መመሪያና ፖሊሲ ተግባራዊ ማድረግ ያስፈልጋል ሲሉ የጤና ሚኒስቴር ዶክተር ሊያ ታደሰ ገልፀዋል። ምግብ አጠር በሆኑ አከባቢዎች ላይ እየተከሰተ የሚገኘው የመቀንጨር ችግር እንደሀገር በሰው ሀብት ልማት ላይ ተፅዕኖ ከመፍጠር ባለፍ በትምህርት ገበታ ላይ የሚገኙ ተማሪዎች የትምህርት ውጤታቸው አነስተኛ እንዲሆኑ እያደረገ ነው በማለት የትምህርት ሚኒስቴር ፕሮፌሰር ብርሀኑ ነጋ ተናግረዋል።

ትምህርት ሚኒስትርም የሚታየውን ችግር ለመቅረፍ የአመጋገብ ስርዓትን በመማርማስተማር ስርዓቱ ውስጥ ከመቅረፅ በተጨማሪ አዲስ በሚገነቡ ትምህርት ቤቶች ላይ የተመጣጥጠነ ምግብ ሊመረተባቸው የሚችሉ የእርሻ ቦታዎች በትምህርት ቤቶች እንዲዘጋጁ እየተደረገ ነው ሲሉ ፕሮፌሰር ብርሀኑ ነጋ ይጨምራሉ። በተመጣጠነ ምግብ እጥረት ምክኒያት የሚፈጠሩ ችግሮችን በዋነኝነት ለመፍታት የግብርናው ዘርፍ ሚናው ያልቀ በመሆ የግብርና ሚኒስቴርም የተመጣጠነ ምግብ እንደሀገር ተደራሽ ለማድረግ በቴክኖሎጊ የታገዘ ዘመናዊ የአመራረት ዘይቤን መከተል ስለሚያስፈልግ የተለያዩ ስትራቴጂካዊ አሰራሮች ተነድፈው ወደ ተግባር እየተገነባ ነው በማለት የግብርና ሚኒቴር ድኤታ ዶክተር ፍቅሩ ረጋሳ ገልፀዋል።

በምግብ እጥረት ምክኒያት የሚመጡ ሀገራዊ ችግሮች ከፍታቸው ከፍ ያለ በመሆኑ የመፍትሄ ሂደታቸው ከአንድ አቅጣጫ እንደማይመጣ ይታወቃል በመሆኑም ችግሩን ለመቅረፍ የተቀናጀ አሰራር ተግባራዊ ማድረግ ያስፈልጋል ተብሏል።
በዮሃንስ አበበ

በኢትዮጵያ የኑሮ ውድነት ከዛሬ ነገ መፍትሄ ይገኝለታል ተብሎ ቢጠበቅም ይበልጥ እየናረ እየናረ መቷል ። በእለት ከእለት ጠቀሜታ ላይ የሚውሉ የኢንዱስትሪ ምርቶች በአንዴ ከ 2 መቶ እስከ 4 መቶ ብር በላይ ጭማሪ ማሳየት መጀመራቸው ደግሞ ድንጋጤን እየፈጠረ ይገኛል ።
ችግሩን ደግሞ አስገራሚ የሚያደርገው የምርት ጥሬ እቃቸው ከሀገር ውስጥ ፍጆታ ባለፈ ለውጭ ገበያ በብዛት ማቅረብ የሚቻልባቸው ምርቶች መሆናቸው ተጠቃሚው ማህበረሰብ ለምን የሚል ጥያቄ የሚያስነሳ ሆኗል ።
ኢትዮጵያ በስፋት የምታመርታቸው የቅባት እህል ምርቶች የሀገር ውስጥ ፍጆታን የመሸፈን አቅም እንዳላቸው በተደጋጋሚ ሲነገር ቢደመጥም እንደ ዘይት እና መሰል ምርቶችግን ዋጋቸው ጣራ እየነካ ይገኛል።
እንደ ሀገር የውጭ ምንዛሬ በስፋት ከሚገኝባቸው ምርቶች መካከልም ይሄው የቅባት እህሎች መሆናቸው ለውጭ ፍጆታ የሚቀርቡት የሀገር ውስጥ ፍጆታን በቅድሚያ ሳይሸፍኑ ነው ወይ የሚሉ ጥያቄዎች እንዲነሳ ያደርጋል ።

አዋሽ ሬድዮም ለውጭ የሚላኩ ምርቶች ሳይቀንሱ በምን አይነት መንገድ ቢሰራ የሀገር ውስጥ ፍጆታን ማሟላት ይቻላል የሚታየውን ንረት ለማረጋጋት የሀገር ውስጥ ምርቶቻችን ላይ ምን ሊሰራ ይገባል ስንል የምጣኔ ሀብት ባለሙያዎችን አነጋግረናል ። በአለም አቀፍም ሆነ በሀገር ዉስጥ ያለዉ የንግድ ፖሊሲ የተስተካከለ አለመሆኑ ለኢንድስትሪ ግብአት የሚሆኑ ምርቶች በሀገር ዉስጥ እያሉን ምርቱን ኮዉጭ ለማስገባት እየተገደድን ስለሆነ ችግሮች በአለም አቀፍ ደረጃ ሲከሰቱ እኛም አብረን እንድንቸገር ተደርገናል ሲሉ የምጣኔ ሀብት ባለሙያዉ አቶ ያሬድ ሀይለመስቀል ይገልፃሉ ፡፡

አሁን ያለዉን የኑሮ ዉድነት ችግር ለመፍታት እና የሀገሪቱ ምጣኔ ሀብት እንዲስተካከል መንግስት የምጣኔ ሀብት ፖሊሲዉን እንደገና በባለሙያዎች ማስተካከያ ሊያደርግበት ይገባል ፡፡
በተጨማሪም ያለንን የተፈጥሮ ሀብት የምንጠቀምበትም መንገድ ሊመቻች ይገባል ሲሉ አቶ ያሬድ ይጨምራሉ ፡፡

በሀገር ዉስጥ በስፋት የምናመርተዉን የቅባት እህል እንኳን ሙሉ ለመሉ በሚባል ደረጃ ወደ ዉጭ በመላክ በምትኩ ለዘይት ማምረቻ የሚሆን ግብአት እያስገባን እንገኛለን ፡፡
ይህ በመሆኑ በዘይትም ሆነ በሌሎች መሰል ምርቶች ላይ የሀገር ዉስጥ አምራቾች ከገበያ እንዲወጡ በመደረጋቸዉ የዋጋም ንረት እና ሆነ የምጣኔ ሀብት ድቀት አድርሶብናል ያሉት ደግሞ ሌላኛዉ የምጣኔ ሀብት ባለሙያ ዶክተር ደምስ ጫን ያለዉ ናቸዉ ፡፡

በኢትዮጵያ አሁን ላይ እጅግ የጨመረዉ የዘይት ምርትን እንኳን ብናነሳ ከ ሁለት አስርት አመታት በፊት ተግባራዊ በተደረገዉ የፓልም ዘይት የቀረጥ ነፃ ማስገባት የግብይት አሰራር በዘርፋ ተሰማርተዉ የነበሩ አምራቾች ተወዳዳሪ እንዳይሆኑ አድርጓቸዋል ፡፡ በሌሎች ዘርፍም የሆነዉ ይህን መሰል አሰራር በመሆኑ ጥሬ ግብአት ወደ ዉጭ ልከን የተቀነባበረ እያስገባን በመሆኑ ላልተገባ ወጭ እየተዳረግን ነዉ ሲሉ የምጣኔ ሀብት ባለሙያዉ ዶክተር ቆስጠንጢኒዮስ በርኸ ተስፋ ይገልፃሉ ፡፡

ወደዉጭ ገበያ የምናቀርባቸዉ የሀገር ዉስጥ ምርቶች አብዛኛዎቹ ጥሬ ምርቶች በመሆናቸዉ ከምናገኘዉ ጥቅም ይልቅ የምናጣዉ ያመዝናል ፡፡ በመሆኑም ጥሬ የግብርና ምርቶችን ለዉጭ ገበያ ከማቅረብ ይልቅ የተቀነባበረ ምርት ማቅረብ ብንጀምር የምናገኘዉንም የዉጭ ምንዛሬ መጨመር እንችላለን በተጨማሪም ከዉጭ የምናስገባቸዉን የኢንዲስትሪ ግብአት እዚሁ በሀገራችን ማምረት የምንችልበት እድል ልናገኝ እንችላለን በማለት የምጣኔ ሀብት ባለሙያዉ አቶ ሳለ አምላክ ዘላለም ሀሳባቸዉን አንስተዋል ፡፡

እያናረ የሚገኘዉን የኑሮ ዉድነት እና እየወደቀ የሚገኘዉን የሀገርን ምጣኔ ሀብት እንዲያገግም ዋነኛ አማራጭ የሚሆነዉ ያለንን የተፈጥሮ ሀብት በተገቢዉ ሁኔታ መጠቀም ግዜ የማይሰጥ ጉዳይ ነዉ ሲሉ ዶክተር ቆስጠንጢኒዮስ ተናግረዋል ፡፡

የበርካታ ዜጎች እራስ ምታት የሆነዉን የኑሮ ዉድነት እና የምጣኔ ሀብት ድቀት ለማሻሻል በአፋጣንኝ በባለሙያ የታገዘ የፖሊሲ ማሻሻያ ማድረግ እና የተፍጥሮ ሀብት ላይ መሰረት ያደረጉ ስራዎችን መስራት አማራጭ የሌለዉ ጉዳይ እንደሆነ ባለሙያዎቹ ተናግረዋል ፡፡

በዮሃንስ አበበ